DÖGEP (Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Gelişim) programı kapsamında İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından hazırlanan Gelişim Planı çerçevesinde 2019 Ekim ayı konusu: "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ile Din, Ahlak, Değerler alanındaki seçmeli derslerin (Kur'an-ı Kerim, Peygamberimizin Hayatı, Temel Dini Bilgiler)öğretim programlarının mukayeseli olarak bütüncül bir yaklaşımla incelenmesi, bu derslerin öğretiminde yaşanan genel sorunlar ve çözümüne yönelik öğretmen yaklaşımları."

Ayrancı Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Yusuf ARLI öğretmenimiz tarafından İlçe Milli Eğitim Müdürü Yavuz CANDAN başkanlığında, Şube Müdürü Ali SEZER, ÇPAL Müdür Yardımcısı Din Kültürü ve Ahlk Bilgisi öğretmeni Yusuf YİĞİTER, Ayrancı Kıraman Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Hatice ÖZ VE Kavaközü Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Mehmet Yaser YİĞİTER' in katıldıkları toplantıda;

 SONUÇ OLARAK:

              1- 2004 yılından itibaren ilk ve ortaöğretimdeki diğer derslere yönelik hazırlanan öğretim

Programları ölçüt alınarak bakıldığında, bu derslere ait öğretim programlarının bir programda olması beklenen öğelere dair bilgileri yeterince içermemektedir. Özellikle gerek eğitimsel gerekse de İslam sunumuna dair hangi tür yaklaşımın temele alındığına dair bilgilere yer verilmemiştir. Öğretim programının öğretenleri tarafından yeterince anlaşılması, ana çerçeveyi çizen, temele alınan yaklaşımları anlamlandırmalarıyla doğru orantılıdır. Bu nedenle dersin seçmeli ya da zorunlu olmasına bakılmaksızın söz konusu öğretim programlarının temele alınan yaklaşımlara dair bilgileri içerecek şekilde yeniden ele alınması gerekmektedir.

           2- İncelemesi yapılan üç dersin öğretim programında da öğrenme-öğretme süreçlerine

ve ölçme değerlendirme ögelerine yönelik sadece bazı temel ilkelere yer verilmiştir. Bu ilkenin ifade edilmesi son derece önemliyken öğretmenlere yönelik öğretim programlarında bunun nasıl sağlanacağına dair açıklamaların ve daha ayrıntılı önerilerin bulunmaması eksiklik olarak durmaktadır. Bu nedenle öğrenme-öğretme süreçlerinde öğretmenin rolünün ne olacağına ya da öğretmenlerin konuları işlerken veya öğrenci kazanımlarını ölçüp değerlendirirken hangi yöntem ve teknikleri kullanabilecekleri, ne tür etkinlikler yapabilecekleri konusunda atıflarda bulunulmasına, örneklere yer verilmesine ve bu açılardan söz konusu programların yeniden ele alınmasına ihtiyaç vardır.

           3- Öğretim programlarında yer alan "açıklamalar" kısmında dersin uygulayıcılarına yardımcı olabilecek açıklamalara yeterince yer verilmemiş, bazı ünitelerde ise ya hiçbir açıklama yapılmamış ya da benzer açıklamalar tekrar edilmiştir. Açıklamalar kısmında kazanımlar arasında ilişkilendirmelere, hangi değer ve becerilerin üzerinde durulacağına dair herhangi bir yönlendirme yer almamıştır. Bu nedenle derslerin kazanımlarında sürekliliğin sağlanması için öncelikle programların kendi kazanımları arasında, sonrasında ise DKAB ya da ilgili diğer derslerin kazanımlarıyla ilişkilendirilmesine yer verilmesi öğrenme öğretme sürecine yönelik önemli bir katkı sağlayacaktır.

           4- İncelemesi yapılan öğretim programlarında belirlenen genel amaçlar ve kazanımlar

açısından bu dersleri seçenlerin beklentileriyle uyuşmayan bir durum söz konusudur. Programlarda yazılan kazanımlar ilişkili oldukları öğrenme alanları açısından incelendiğinde; özellikle TDB ve Hz. Muhammed'in Hayatı derslerinde neredeyse tamamının, Kur'an-ı Kerim dersi için ise büyük çoğunluğunun bilişsel ve duyuşsal alana yönelik yazıldığı; daha ayrıntılı bakıldığında ise sadece bilişsel alanın bilgi ve kavrama basamağı ile duyuşsal alanın alma basamağına yönelik oldukları anlaşılmaktadır. Bu derslerin konu alanı nedeniyle kazanımların bilişsel ve duyuşsal alanlarda yoğunlaşması normalken, söz konusu alanların giriş düzeyindeki basamaklarına ilişkin belirlenmeleri, öğrencilerde sadece bu düzeylerde bir davranış değişikliğinin hedeflendiğini

göstermektedir. Bu anlamda, en azından öğretim programında ifade edilen genel amaç ve kazanımlar açısından, söz konusu seçmeli derslerin din eğitiminden ziyade din öğretimine yönelik olduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle derslerin genel amaçlarının ve kazanımlarının, öğrencilerin Kur'anın mesajlarını anlamlandırmalarına, Hz. Muhammed'in örnekliğini hayatına yansıtmalarına, İslam dininin inanç esaslarını benimsemelerine, bu esaslarla hayatlarını şekillendirmelerine, ibadetlerini yerine getirme konusunda istekli, duyarlı, muktedir olmalarına ve ahlaki ilkelerine uygun olarak davranışlarını belirlemelerine yönelik olacak şekilde yeniden belirlenmesine ihtiyaç vardır.

             5- Programlarda içerik ünite ve konu başlıkları şeklinde oluşturulurken, isimlendirmelere

yeterince dikkat edilmemiş, aynı zamanda modüler program tarzına uygun olarak bilgi düzeyi/hiyerarşisi bakımından belli bir düzen yakalayamamıştır. Bu durum ortaokul ve ortaöğretim TDB (İslam I-II) öğretim programlarında kendisini daha fazla göstermektedir. Söz konusu dersin ortaokul öğretim programındaki dokuz ünite, ortaöğretim TDB (İslam I-II) programında farklı ünite başlıklarıyla aynı konular, kazanımlar ve açıklamalarla tekrar edilmiştir. Ortaöğretim TDB İslam I dersinde sadece bir ünite, İslam II dersinde ise üç ünite daha önce tekrarlanmayan yeni üniteler olarak

yer almıştır. Bu derse ait öğretim programları bu içeriği ile ortaokul düzeyinde bu dersi tercih eden öğrenciler için, dersin ortaöğretim düzeyinde tekrardan alınmaya gerek olmadığı anlamını taşımaktadır. Bu durum aynı zamanda İslam dini adına öğretilecek pek de bir şey olmadığı ya da bu ders için gereğinden fazla zaman ayrıldığı şeklinde yorumlara kapı açacaktır.

            6- Ortaokul ve ortaöğretim TDB (İslam I-II) öğretim programlarında bazı ünitelerinde

konu başlıkları belirlenirken alt başlıklar yeterince yazılmamıştır. Örneğin ibadetlerle ilgili ünitelerde namaz konusuna yer verilirken konu başlıkları olarak sadece "Namazın Önemi" ve "Namazın Kılınışı"na yer verilmiştir. Namazın şartları, namazın çeşitleri, namazı bozan durumlar gibi alt konu başlıkları belirtilmemiştir. Bu durum hazırlanan öğretim materyalinde alt başlık olarak yazılmayan pek çok konunun mevcut iki başlığın altında toplanmasına ve böylece bir konu başlığının yaklaşık 10 sayfa sürmesine neden olmuştur. Öğretim programlarında alt başlık olarak yazılmayan doğrudan

kazanımlarda da ifade edilmeyen ancak namaz ibadeti için önemi tartışılamayacak bu konuların ders kitaplarında işlenmesi yazarların tercihine bırakılmış olmaktadır. Bu durumun giderilmesi için öğretim programında ünitelerin konu başlıkları belirlenirken alt konu başlıklarının ayrıntılı olarak yazılması ve bu alt başlıklara yönelik kazanımların ifade edilmesine ihtiyaç vardır.

            7- "Hz. Muhammed'in Hayatı" dersinde belirlenen ünitelere bakıldığında Hz. Muhammed'in kronolojik hayatından çok öğretisinin, sünnetinin, ahlakının tematik olarak konu edildiği görülmektedir. Hz. Muhammed'in kronolojik anlamda hayatına çok az ve özet olarak sadece ilk ünitelerde yer verilmiştir. Bu önceleme yerinde olmakla birlikte, kronolojik boyutun fazlaca göz ardı edilmesi ve konuların sadece tematik anlatımla işlenmesi Hz. Muhammed'in hayatındaki neden-sonuç ilişkilerinin yeterince anlaşılamaması riskini beraberinde taşımaktadır.

           8- Kur'an-ı Kerim seçmeli dersinde "Kur'an-ı Kerim'i Okumaya Giriş" ünitelerinde

yeterince zaman ayrılmadığı halde İmam Hatip Liselerinde veya İlahiyat Fakültelerinde bir ilim dalı olarak öğretime konu edilmesi daha uygun olan "Tecvit bilgisi" adlı konulara yer verilmiştir. Tecvit kurallarının Kur'an-ı Kerim'in doğru okunmasındaki önemi yadsımamakla birlikte ortaokul ve lise öğrencileri için bu kuralların uygulama sırasında öğretilmesi ve oturtulması daha uygundur.

             9- Yine aynı derste Arap alfabesinin öğretiminde geleneksel yöntemin takip edildiği,

bir liste halinde verilen harflerin başta-ortada-sonda yazılışlarıyla üç katına çıkartılarak öğretilmeye çalışılmaktadır. Bunun yerine Arap alfabesinin öğretiminde yeni tekniklerin kullanılmasına ve harflerin tedricen öğretilmesine yönelik yeniden ele alınmaya ihtiyaç vardır.

         10- Öğretim programlarının hepsinde ölçme-değerlendirmeye ilişkin aynı metin yer almaktadır. Öğretim programlarının bu derslerin kendi konu alanlarına özgü ölçme ve değerlendirmeye yönelik bilgi ve örnekleri içerecek şekilde yeniden ele alınmalıdır. Ayrıca ilköğretim kurumları yönetmeliğinde yer alan "seçmeli derslerin notla değerlendirilemeyeceği" hükmü gereğince bu derslerin ortaokullarda notla değerlendirilememesi önemli bir eksiklik oluşturmaktadır. Bu nedenle İlgili yönetmelikte gerekli değişiklikler yapılarak seçmeli derslerin notla değerlendirilmesinin yolu açılmalıdır.

                                                      

Yusuf ARLI öğretmenimiz ilçede öğretmenlerimize yaptığı bu faydalı sunumu Kendi okulunda EKİM ayının ikinci haftasında öğrencilerine de konferans düzenleyerek onların istifadesine sunmuştur.